انواع شمش طلا از نظر وزن و ابعاد کدامند؟ رایج ترین شمش های طلا در ایران چیست؟ کمترین وزن شمش طلا چقدر است؟ اگر شما هم دوست دارید با انواع شمش طلا در ایران بیشتر آشنا شوید، در این مقاله از آکادمی کارینکس به زبان ساده، انواع وزنی شمش طلای استاندارد را برای شما توضیح خواهیم داد، پس با ما تا انتها همراه باشید.
شمش طلا به‌عنوان شکل خالص و رسمی این فلز گرانبها، جایگاه ویژه‌ای در میان انواع سرمایه گذاران دارد. شناخت انواع شمش طلا از نظر وزن، نقش مهمی در تصمیم‌گیری آگاهانه برای خرید یا فروش آن دارد؛ چرا که هر وزن، مزایا، قیمت و نقدشوندگی خاص خود را دارد که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت.
شمش طلا چیست؟
به زبان ساده شمش طلا، قطعه‌ای از طلای خالص با عیار ۲۴ است که به‌صورت قالب گیری شده و استاندارد تولید می‌شود. برخلاف سکه طلا که معمولاً عیار پایین‌تری دارد و ارزش تاریخی یا ضربی هم دارد، شمش طلا صرفاً بر اساس وزن و خلوص ارزش‌گذاری می‌شود. در میان انواع شمش طلا، تفاوت در وزن، شکل و برند تولیدکننده باعث تنوع کاربرد و قیمت آن‌ها می‌شود.
انواع شمش طلا از نظر وزن
به طور خلاصه انواع شمش طلا از نظر وزن در ایران عبارتند از: 1 گرمی، 5 گرمی، 10 گرمی، 20 گرمی، 50 گرمی، 100 گرمی و 1 کیلوگرمی.
هر کدام از این نوع شمش ها دارای مزایا و ویژگی های خاصی هستند که در ادامه با جزئیات بیشتر، هر کدام را بررسی خواهیم کرد.
شمش طلا ۱ گرمی
شمش طلا ۱ گرمی یکی از کوچک‌ترین و پرطرفدارترین گزینه‌ها در میان انواع شمش طلا است. این وزن به دلیل قیمت پایین‌تر و ظاهر فشرده، انتخابی ایده‌آل برای هدیه دادن، سوغات یا ورود ابتدایی به بازار طلا محسوب می‌شود. افرادی که بودجه محدودی دارند یا می‌خواهند به‌صورت تدریجی اقدام به جمع‌آوری طلا کنند، اغلب سراغ شمش های ۱ گرمی می‌روند.
در بازار ایران، قیمت این شمش بسته به نرخ روز طلا ممکن است چند میلیون تومان باشد، اما باید در نظر داشت که به دلیل وزن کم، هزینه ضرب و اجرت نسبت به وزن آن بالا بوده و از نظر اقتصادی برای سرمایه‌گذاری کلان چندان به‌صرفه نیست. با این حال، نقدشوندگی بسیار بالایی دارد و تقریباً در هر زمانی و هر مکانی می‌توان آن را به راحتی فروخت یا تبدیل به پول نقد کرد. شمش ۱ گرمی با اینکه سهم کوچکی در دنیای سرمایه‌گذاری طلا دارد، اما برای شروع بسیار مناسب است.
شمش طلا ۵ گرمی
در میان انواع شمش طلا، شمش ۵ گرمی جایگاهی متعادل بین کاربرد و هزینه دارد. این نوع شمش برای افرادی که تمایل دارند سرمایه‌گذاری خرد خود را کمی توسعه دهند یا هدیه‌ای ارزشمندتر تهیه کنند، گزینه مناسبی است. بسیاری از خریداران به‌جای سکه طلا، شمش ۵ گرمی را به‌دلیل ظاهر رسمی‌تر و خلوص بالا ترجیح می‌دهند.
با وجود اینکه همچنان شامل اجرت ضرب می‌شود، نسبت به شمش های سبک‌تر مقرون‌به‌صرفه‌تر است. این وزن از طلا هم قابلیت نقدشوندگی خوبی دارد، به‌ویژه اگر محصول برندهای معتبر باشد. حمل و ذخیره‌سازی آن ساده است و می‌توان آن را به‌عنوان بخشی از یک استراتژی خرید تدریجی طلا در نظر گرفت. تنها ایراد آن در مقایسه با شمش های سنگین‌تر، اجرت نسبی بالاتر و محدودیت در ارزش ذخیره‌شده است.
همچنین توصیه می‌کنیم بخوانید: “بهترین سرمایه گذاری با پول کم ”
شمش طلا ۱۰ گرمی
شمش ۱۰ گرمی از جمله رایج‌ترین و محبوب‌ترین گزینه‌ها در میان انواع شمش طلا برای افرادی است که قصد سرمایه‌گذاری متوسط دارند. این شمش‌ها به‌دلیل توازن مناسب بین وزن، قیمت و اجرت، انتخاب بسیاری از سرمایه‌گذاران خانگی و نیمه‌حرفه‌ای هستند. نسبت به شمش های سبک‌تر، اجرت پایین‌تری دارد و به‌همین دلیل از نظر اقتصادی به‌صرفه‌تر است.
از طرف دیگر، ابعاد و وزن آن هنوز آنقدر بالا نیست که نگهداری یا فروش آن دشوار شود. برای ذخیره‌سازی بلندمدت، حفظ ارزش پول یا ایجاد تنوع در سبد دارایی‌ها، این وزن بسیار کاربردی است. شمش ۱۰ گرمی با نقدشوندگی خوب، امنیت در سرمایه‌گذاری و کارایی بالا، یکی از بهترین گزینه‌ها برای سرمایه‌گذاران محتاط به‌شمار می‌رود.
شمش طلا ۲۰ گرمی
یکی دیگر از گزینه‌های قابل‌توجه در میان انواع شمش طلا، شمش ۲۰ گرمی است که برای سرمایه‌گذارانی با دید بلندمدت انتخاب مناسبی محسوب می‌شود. این وزن از طلا معمولاً با هدف کاهش هزینه اجرت در مقایسه با شمش های سبک‌تر خریداری می‌شود و در عین حال هنوز قابلیت مدیریت و نگهداری خانگی را دارد.
اگرچه نقدشوندگی آن نسبت به شمش های ۵ و ۱۰ گرمی کمی کمتر است، اما همچنان بازار خوبی برای فروش دارد، به‌ویژه در میان طلافروشان و سرمایه‌گذاران بزرگ‌تر. از مزایای آن می‌توان به کاهش اجرت، سهولت ذخیره‌سازی، و کارایی در برابر تورم اشاره کرد، اما باید توجه داشت که حمل‌ونقل آن کمی دشوارتر و فروش فوری ممکن است زمان‌برتر باشد.
شمش طلا ۵۰ گرمی
در رده‌ی سرمایه‌گذاری‌های جدی و بزرگ، شمش طلا ۵۰ گرمی یکی از انتخاب‌های مهم در میان انواع شمش طلا است. این شمش به‌طور خاص برای افرادی مناسب است که قصد تبدیل بخش قابل‌توجهی از نقدینگی خود به طلا را دارند. مهم‌ترین مزیت شمش های ۵۰ گرمی، کاهش محسوس هزینه اجرت نسبت به شمش های سبک‌تر است؛ زیرا با افزایش وزن، درصد اجرت نسبت به کل ارزش طلا کاهش می‌یابد.
این شمش‌ها در بازار خریداران خاص خود را دارند و بیشتر توسط طلافروشان، مؤسسات یا سرمایه‌گذاران حرفه‌ای خرید و فروش می‌شوند. از معایب آن می‌توان به نیاز به سرمایه اولیه بالا و نقدشوندگی پایین‌تر نسبت به وزن‌های سبک‌تر اشاره کرد. با این حال، برای کسانی که دیدگاه بلندمدت و استراتژیک به سرمایه‌گذاری در طلا دارند، گزینه‌ای کاملاً منطقی است.
شمش طلا ۱۰۰ گرمی
شمش طلا ۱۰۰ گرمی یکی از گزینه‌های محبوب در میان سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و بنگاه‌های اقتصادی است و در زمره شمش های سنگین در انواع شمش طلا قرار می‌گیرد. این شمش برای سرمایه‌گذارانی که به‌دنبال ذخیره ارزش در حجم بالا هستند، انتخابی ایده‌آل است.
مزیت اصلی آن، صرفه‌جویی حداکثری در هزینه اجرت است، چراکه میزان اجرت در مقایسه با وزن بسیار پایین می‌آید. اما در کنار این مزایا، نقدشوندگی پایین‌تری نسبت به شمش های سبک‌تر دارد و نگهداری آن نیاز به امنیت بالا دارد. همچنین فروش آن در بازارهای خرد معمولاً سخت‌تر است و بیشتر در معاملات حرفه‌ای و عمده خرید و فروش می‌شود. با این حال، برای پوشش ریسک‌های اقتصادی و حفظ ارزش بلندمدت دارایی، شمش ۱۰۰ گرمی جایگاه ویژه‌ای دارد.
شمش طلا ۱۰۰۰ گرمی (۱ کیلویی)
شمش طلا ۱ کیلویی سنگین‌ترین و تخصصی‌ترین گزینه در میان انواع شمش طلا به‌شمار می‌رود و اغلب توسط بانک‌ها، شرکت‌های بین‌المللی، مؤسسات مالی یا سرمایه‌گذاران بسیار ثروتمند خریداری می‌شود. قیمت آن به‌طور مستقیم تابع قیمت جهانی طلا بوده و معمولاً بیش از چند میلیارد تومان ارزش دارد.
مزیت اصلی این شمش‌ها، پایین‌ترین میزان اجرت نسبت به حجم طلاست که باعث می‌شود برای سرمایه‌گذاری کلان بسیار مقرون‌به‌صرفه باشند. اما باید توجه داشت که نقدشوندگی آن در بازارهای خرد بسیار محدود است و تنها در بازارهای تخصصی یا صادراتی قابل معامله است.
حمل‌ونقل و نگهداری آن نیاز به تجهیزات امنیتی دارد و ریسک فیزیکی بالاتری را به همراه دارد. بنابراین اگرچه برای ذخیره ثروت در سطح بالا عالی است، اما برای عموم مردم یا سرمایه‌گذاران متوسط گزینه‌ی مناسبی نیست.
همچنین توصیه می‌کنیم بخوانید: “شمش بهتر است یا طلای آب شده؟ ”
جدول ابعاد شمش طلا بر اساس وزن
در ادامه جدولی ارائه کردیم که بر اساس وزن، ابعاد شمش طلا در آن ارائه شده است. توجه داشته باشید که ابعاد ممکن است کمی بین برندها و استانداردها (مثلاً PAMP سوئیس، Metalor، Umicore یا برندهای ایرانی) تفاوت داشته باشد. شمش های رسمی معمولاً همراه با شماره سریال و گواهی اصالت عرضه می‌شوند:
| وزن شمش | ابعاد تقریبی (میلی‌متر) | ضخامت (میلی‌متر) | شکل رایج | توضیحات |
| 1 گرم | 15 × 8 | 0.6 – 1 | مستطیل تخت | بسیار نازک و سبک، اغلب در قاب پلاستیکی |
| 5 گرم | 23 × 14 | 1 – 1.5 | مستطیل | معمولاً در بسته‌بندی امنیتی |
| 10 گرم | 31 × 18 | 1.5 – 2 | مستطیل | متداول در بازار طلافروشی‌ها |
| 20 گرم | 40 × 22 | 2 – 2.5 | مستطیل | کمی ضخیم‌تر و سنگین‌تر |
| 50 گرم | 47 × 27 | 3 – 4 | مستطیل | رایج در خریدهای عمده شخصی |
| 100 گرم | 55 × 32 | 4 – 5 | مستطیل | مناسب برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای |
| 1 کیلوگرم | 117 × 52 | 8 – 10 | مستطیل ضخیم | استاندارد بین‌المللی، با مهر برند |
معرفی انواع شمش طلا از نظر کاربرد
در بازار، انواع شمش طلا فقط بر اساس وزن تقسیم نمی‌شوند، بلکه نوع ساخت، کاربرد و شکل ظاهری نیز تفاوت‌های مهمی ایجاد می‌کنند. در ادامه، رایج‌ترین انواع شمش از نظر کاربرد و ظاهر معرفی شده‌اند:
1- شمش ذخیره‌ای (بانکی)
این نوع شمش‌ها استاندارد بین‌المللی دارند، معمولاً با وزن استاندارد 400 تروی انس تولید و توسط بانک‌های مرکزی و نهادهای مالی بزرگ برای ذخیره ارزش نگهداری می‌شوند. دارای بالاترین خلوص و کمترین اجرت هستند و در معاملات رسمی بین‌المللی استفاده می‌شوند.
2- شمش سرمایه‌گذاری
مناسب برای خرید توسط افراد و سرمایه‌گذاران شخصی. در اوزان مختلف (از ۱ گرم تا ۱۰۰ گرم) عرضه می‌شود و معمولاً دارای گواهی اصالت، بسته‌بندی امن و برند معتبر است. این گروه بیشترین سهم بازار خرده‌فروشی را دارد.
3- شمش تزئینی
ترکیبی از ارزش طلا و زیبایی بصری. طراحی‌های خاص، تصاویر مناسبتی یا قاب‌های لوکس این شمش‌ها را برای هدیه‌دادن، کلکسیون و نمایش مناسب کرده است. معمولاً وزن پایین‌تری دارند و هزینه اجرت بالاتری نسبت به شمش های معمول دارند.
4- شمش ترکیبی
شمش هایی که ممکن است همراه با فلزات دیگر مانند نقره یا پلاتین باشند یا به شکل آلیاژ خاص برای کاربردهای فنی و صنعتی طراحی شوند. بیشتر در صنایع یا طراحی خاص کاربرد دارند تا در سرمایه‌گذاری.
5- شمش صنعتی
مخصوص استفاده در کارخانه‌ها، صنایع الکترونیک، پزشکی یا دندان‌پزشکی است. این شمش‌ها می‌توانند در ابعاد خاص، فرم‌های سفارشی یا حتی آلیاژهای تخصصی تولید شوند و بیشتر برای مصرف صنعتی کاربرد دارند تا نگهداری.
6- شمش نورد شده (Minted Bar)
با دستگاه‌های دقیق برش خورده و پرداخت‌شده، با ظاهری صیقلی، صاف و استاندارد هستند. معمولاً دارای بسته‌بندی پلمپ، هولوگرام، شماره سریال و برند معتبرند. برای سرمایه‌گذاری خرده بسیار رایج هستند.
7- شمش قالب‌گیری شده (Cast Bar)
با روش سنتی ریختن طلا در قالب فلزی ساخته می‌شوند. ظاهر زبرتر و ساده‌تری دارند و معمولاً هزینه ساخت کمتری دارند. برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و حجم‌بالا مناسب‌ترند.
8- شمش خاص یا برندی
شمش هایی که توسط برندهای معروف جهانی (مثل PAMP، Metalor، Umicore یا زرنام) تولید می‌شوند و علاوه بر ارزش ذاتی طلا، به‌خاطر اعتبار برند، امنیت و تقاضای بالا در بازار، ارزش بیشتری دارند. اغلب دارای طراحی خاص و گواهی اصالت هستند.
9- شمش بازیافتی
از ذوب طلای دست‌دوم یا شکسته ساخته می‌شود و معمولاً فاقد بسته‌بندی و نشان رسمی برند است. خرید آن نیاز به تجربه برای تشخیص خلوص دارد و بیشتر توسط حرفه‌ای‌های بازار طلا استفاده می‌شود. ریسک تقلب در این نوع بالاتر است.
نکاتی در خرید انواع شمش طلا
خرید شمش طلا، به‌ویژه در قالب سرمایه‌گذاری، نیازمند دقت در چند عامل کلیدی است که می‌تواند مستقیماً بر ارزش نهایی دارایی شما تأثیر بگذارد.
- خرید از برند معتبر: یکی از مهم‌ترین فاکتورها در خرید انواع شمش طلا، برند یا کارخانه تولیدکننده آن است. برندهای بین‌المللی مانند PAMP سوئیس، Umicore بلژیک یا Metalor در سطح جهانی شناخته‌شده‌اند و اصالت شمش های تولیدی آن‌ها مورد تأیید بازارهای جهانی است. در ایران نیز برندهایی مانند زرنام یا شمش های دارای تاییدیه اتحادیه طلا، اعتبار خوبی دارند.
- توجه به فاکتور رسمی و شماره سریال: هر شمش معتبر باید دارای فاکتور خرید رسمی، شماره سریال منحصربه‌فرد، گواهی اصالت (Assay Certificate) و مشخصات فنی دقیق (وزن، خلوص، برند و …) باشد. در خرید شمش های بدون بسته‌بندی و بدون شماره سریال، ریسک تقلب و عدم پذیرش در بازار فروش مجدد بالا می‌رود.
- بررسی بازار هدف فروش: پیش از خرید، باید مشخص کنید که قصد فروش شمش را در بازار داخلی دارید یا خارجی؟ آیا طلافروشی‌های محل شما شمش های خاص را خریداری می‌کنند؟ برای مثال، شمش های تزئینی یا با برند خاص ممکن است تنها در برخی فروشگاه‌ها خریدار داشته باشند، در حالی‌که شمش های استاندارد ۱۰ یا ۲۰ گرمی برند معروف، نقدشوندگی بیشتری دارند.
تفاوت انواع شمش طلا با طلای آب شده یا سکه طلا
برای بسیاری از خریداران، این پرسش وجود دارد که شمش طلا چه تفاوتی با سکه یا طلای آب شده دارد؟ در این بخش به سه محور اصلی تفاوت اشاره می‌کنیم:
- جنبه حقوقی و قانونی: شمش های طلا به‌خصوص آن‌هایی که دارای بسته‌بندی معتبر، شماره سریال و گواهی اصالت هستند، از نظر قانونی قابل‌پیگیری و دارای شناسنامه‌اند. در مقابل، طلای آب شده فاقد هرگونه شناسنامه رسمی است و فقط با عیارسنجی در ری‌گیری‌ها قابل‌اعتماد می‌شود. سکه طلا (مثل سکه بهار آزادی) توسط بانک مرکزی ضرب می‌شود و رسمیت قانونی بیشتری دارد، اما نوسانات قیمتی خاص خود را دارد.
- مالیات و اجرت: شمش های طلا معمولاً مشمول اجرت ساخت (به‌خصوص در وزن‌های پایین‌تر) هستند و برخی فروشگاه‌ها مالیات ارزش‌افزوده نیز دریافت می‌کنند. طلای آب شده به دلیل عدم شناسایی رسمی، معمولاً بدون اجرت است ولی ریسک بالایی دارد. سکه طلا نیز اجرت ندارد اما اختلاف خرید و فروش در آن گاهی بیشتر از شمش است.
- خلوص: اکثر شمش های طلا با عیار ۲۴ (خلوص ۹۹۹.۹) تولید می‌شوند، در حالی که طلای آب شده ممکن است دارای ناخالصی باشد و عیار آن ۷۵۰ یا کمتر باشد، مگر آنکه در ری‌گیری به‌طور رسمی سنجیده شود. سکه طلا در ایران عیار ۲۲ (۹۰۰) دارد، یعنی درصدی از آن مس یا فلز دیگر است.
نتیجه گیری نهایی در مورد انواع شمش طلا از نظر وزن، ابعاد و کاربردها
در این مقاله سعی کردیم تمام نکات مربوط به انواع شمش طلا از نظر وزن، ابعاد و کاربردهایشان را برای شما توضیح دهیم. در ادامه مروری بر مطالب اخیرالذکر خواهیم داشت.
در دنیای نوسانی و پرریسک اقتصاد امروز، خرید شمش طلا یکی از روش ها برای حفظ ارزش پول و مقابله با تورم است. اما این خرید، زمانی هوشمندانه و سودآور خواهد بود که با آگاهی کامل از انواع شمش طلا، وزن مناسب، برند معتبر و بازار فروش همراه باشد.
اگر شما یک سرمایه‌گذار مبتدی هستید، به پیشنهاد کارشناسان می‌توانید از شمش های کوچک (مثل ۵ یا ۱۰ گرمی) برنددار شروع کنید تا هم با بازار آشنا شوید و هم امکان فروش سریع داشته باشید. برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای یا کسانی که به دنبال ذخیره سرمایه بلندمدت هستند، شمش های سنگین‌تر (مثل ۵۰ یا ۱۰۰ گرمی) گزینه‌ای باصرفه‌تر از نظر اجرت و خلوص به شمار می‌آیند.
در نهایت، انتخاب هوشمندانه بین انواع شمش طلا می‌تواند تفاوت زیادی در بازده سرمایه‌گذاری شما ایجاد کند. پس پیش از خرید، تحقیق کنید، از فروشنده معتبر خرید نمایید و همیشه به مدارک اصالت دقت داشته باشید.
سوالات متداول (FAQ)
انواع شمش طلا از نظر وزن کدامند؟
از ۱ گرمی تا ۱۰۰۰ گرمی (۱ کیلویی) در بازار موجود است. رایج‌ترین وزن‌ها شامل ۱، ۵، ۱۰، ۲۰، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۰۰۰ گرم هستند.
انواع شمش طلا از نظر کاربرد کدامند؟
شمش‌ها بر اساس کاربرد به انواع ذخیره‌ای، سرمایه‌گذاری، تزئینی، صنعتی، قالب‌گیری شده، نورد شده و بازیافتی تقسیم می‌شوند.
بهترین وزن شمش طلا برای سرمایه‌گذاری چیست؟
وزن‌های ۱۰ تا ۵۰ گرمی برای سرمایه‌گذاری شخصی و تعادل بین نقدشوندگی و صرفه اقتصادی، گزینه‌های مناسبی هستند.
آیا شمش طلا مالیات دارد؟
بله، در ایران معمولاً خرید شمش طلا مشمول مالیات ارزش‌افزوده است، مگر در موارد خاص یا خرید از بازار آزاد.
آیا شمش طلا اجرت دارد؟
بله، ولی میزان اجرت بستگی به وزن، برند و نوع شمش دارد. شمش‌های سبک‌تر اجرت بیشتری نسبت به وزن دارند.
