تفاوت پس انداز و سرمایه گذاری چیست؟

تفاوت پس انداز و سرمایه گذاری در چیست؟ چطور می شود هم سرمایه گذاری کرد و هم پس انداز؟ چه ترفندهایی برای این کار وجود دارد؟ در این مقاله از آکادمی کارینکس، قرار است به یک موضوع مهم بپردازیم و آنهم تفاوت پس انداز و سرمایه گذاری است، مقوله ای که خیلی ها از آن بی اطلاع هستند و این ناآگاهی سبب می شود در زندگی مالی، دچار اشتباهاتی شوند. بنابراین، اگر شما هم به دنبال راهی برای افزایش سواد مالی خود هستید، به هیچ عنوان این مطلب آموزش مالی را از دست ندهید.

وقتی صحبت از مدیریت مالی شخصی می شود، دو واژه همیشه در ذهن افراد نقش می بندد، پس انداز و سرمایه گذاری. با اینکه هرکدام از این واژه ها دارای مفاهیم متفاوتی هستند، اما ممکن است بسیاری آنها را یکی بدانند. حقیقت اما چیز دیگری است، اینکه بین این دو تفاوت های زیادی وجود دارد و اهداف هرکدام متفاوت است.

اگر بخواهیم مسیر رشد مالی و رسیدن به استقلال اقتصادی را طی کنیم، لازم است درک کنیم که پس انداز و سرمایه گذاری هرکدام چه تفاوت هایی دارند و چه اهدافی را دنبال می کنند.

پس در ابتدا، با مفهوم هر دو واژه آشنا خواهیم شد:

پس انداز چیست؟

به زبان ساده، پس انداز یعنی کنار گذاشتن بخشی از درآمد برای استفاده در آینده، بدون اینکه ریسک خاصی آن را تهدید کند. پس انداز اغلب در حساب‌های بانکی یا روش‌های امن دیگر نگهداری می‌شود تا در مواقع ضروری یا برای اهداف کوتاه‌مدت قابل دسترس باشد.

ویژگی‌های اصلی پس انداز:

• امنیت بالا: وقتی پول خود را در حساب پس انداز یا حتی در صندوق‌های مطمئن قرار می‌دهید، تقریباً مطمئن هستید که اصل سرمایه شما از بین نمی‌رود. اهمیت پس انداز در تامین امنیت اقتصادی افراد، به خصوص در شرایط پرنوسان، مشخص می شود.
• نقدشوندگی سریع: یکی از بزرگ‌ترین مزایای پس انداز این است که شما در هر لحظه می‌توانید به پول خود دسترسی داشته باشید. به همین دلیل، پس انداز به‌عنوان پشتوانه‌ای برای شرایط اضطراری عمل می‌کند.
• بازدهی اندک یا بدون بازدهی: برخلاف سرمایه گذاری، پس انداز معمولاً سود بالایی به همراه ندارد. سود بانکی یا حتی پولی که در قلک نگه داشته می‌شود، قدرت خرید شما را افزایش نمی‌دهد، به‌ویژه در شرایط تورمی.

هدف پس انداز چیست؟

پس انداز به‌طور ویژه برای اهداف کوتاه‌مدت مانند خرید لوازم خانگی، سفر یا پرداخت هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده توصیه می‌شود. به عبارت دیگر، پس انداز یک سپر امنیتی در مدیریت مالی شخصی است که به ما آرامش می‌دهد.

سرمایه گذاری چیست؟

سرمایه گذاری یعنی استفاده از پول برای خرید دارایی یا ابزارهایی که انتظار می‌رود در آینده ارزش بیشتری پیدا کنند یا بازدهی ایجاد کنند. سرمایه گذاری برخلاف پس انداز با ریسک همراه است، اما در عوض پتانسیل سود و افزایش دارایی بسیار بالاتری دارد. مثل خرید طلا، سهام بورس، ملک، سرمایه گذاری در طرح های تامین مالی جمعی و غیره.

ویژگی‌های اصلی سرمایه گذاری:

• ریسک‌پذیری: هیچ سرمایه گذاری بدون ریسک نیست. از کاهش قیمت سهام گرفته تا نوسانات بازار مسکن یا حتی افت ارزش ارزها، همه سرمایه گذاری‌ها در معرض خطر هستند.
• بازدهی بالاتر: اگر حاضر باشید ریسک را بپذیرید، سرمایه گذاری می‌تواند سودی چندین برابر پس انداز برای شما به همراه داشته باشد.
• بلندمدت بودن: سرمایه گذاری معمولاً برای اهداف میان‌مدت و بلندمدت مناسب است. شما باید صبور باشید تا نتیجه آن را ببینید.

هدف سرمایه گذاری چیست؟

سرمایه گذاری به منظور افزایش دارایی ها و ارزش سرمایه است. در سرمایه گذاری احتمالا سرمایه ما رشد خواهد کرد و به دنبال کسب سود هستیم.

همچنین توصیه می‌کنیم بخوانید: ” بهترین سرمایه گذاری در ایران “

بررسی تفاوت های کلیدی پس انداز و سرمایه گذاری

حالا که به صورت مختصر و مفید با مفهوم، ویژگی ها و اهداف هر کدام از اصطلاحات پس انداز و سرمایه گذاری آشنا شدیم، بهتر است به طور دقیق، مولفه های تمایز بین این دو را هم بررسی کنیم.

در نگاه اول، پس انداز و سرمایه گذاری هر دو به یک هدف مشترک یعنی بهبود شرایط مالی فرد ختم می‌شوند. اما اگر دقیق‌تر نگاه کنیم، این دو مفهوم از نظر ماهیت، عملکرد و حتی اثرگذاری بر زندگی مالی کاملاً متفاوت هستند.

تفاوت پس انداز و سرمایه گذاری، در موارد زیر بررسی خواهند شد:

1- تفاوت نقدشوندگی پس انداز و سرمایه گذاری

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های پس انداز و سرمایه گذاری در میزان نقدشوندگی آنهاست. منظور از نقدشوندگی، امکان دسترسی سریع به پول نقد در شرایط ضروری است.

پس انداز به دلیل نگهداری پول در قالب‌هایی مانند حساب بانکی، سپرده کوتاه‌مدت یا حتی قلک، همیشه به‌سرعت قابل دسترس است. فردی که پس انداز دارد می‌تواند هر زمان که بخواهد به پولش دست بزند و آن را برای رفع نیازهای فوری استفاده کند. این ویژگی باعث می‌شود پس انداز ابزاری مطمئن برای شرایط اضطراری یا اهداف کوتاه‌مدت باشد.

در مقابل، سرمایه گذاری اغلب نقدشوندگی پایین‌تری دارد. فروش یک ملک، نقد کردن سهام در شرایط نامناسب بازار یا تبدیل اوراق بهادار به پول نقد ممکن است زمان‌بر باشد یا با زیان همراه شود. به همین دلیل سرمایه گذاری بیشتر برای اهداف بلندمدت کاربرد دارد، در حالی‌که پس انداز گزینه‌ای مناسب برای دسترسی سریع و بدون دردسر به منابع مالی است.

2- تفاوت ریسک و بازدهی پس انداز و سرمایه گذاری

تفاوت دوم به مسئله ریسک و بازدهی سرمایه گذاری و پس انداز برمی‌گردد. پس انداز در اصل تقریباً بدون ریسک است. پولی که در حساب بانکی نگه داشته می‌شود، همواره اصل سرمایه را حفظ می‌کند و فرد می‌تواند مطمئن باشد که چیزی از دست نمی‌دهد. البته بازدهی چنین ابزاری بسیار محدود است و معمولاً در شرایط تورمی، ارزش واقعی آن کاهش می‌یابد.

سرمایه گذاری اما داستان دیگری دارد. هر نوع سرمایه گذاری با میزان مشخصی از ریسک همراه است، زیرا ارزش دارایی‌ها می‌تواند تغییر کند. فرد ممکن است در بازار سهام، سرمایه گذاری در تامین مالی جمعی یا مسکن سود چشمگیری به دست آورد یا برعکس، بخشی از سرمایه‌اش را از دست بدهد. با این حال، همین ریسک باعث ایجاد امکان بازدهی بالاتر نسبت به پس انداز می‌شود.

بنابراین می‌توان گفت پس انداز امنیت را تضمین می‌کند، در حالی‌که سرمایه گذاری فرصت رشد دارایی را فراهم می‌آورد اما همراه با پذیرش ریسک.

3- تفاوت در هدف زمانی سرمایه گذاری و پس انداز

یکی دیگر از تفاوت‌های اساسی میان پس انداز و سرمایه گذاری، هدف زمانی آنهاست. پس انداز اغلب برای اهداف کوتاه‌مدت یا میان‌مدت مناسب است. اگر کسی بخواهد طی دو سال آینده خودرو بخرد یا هزینه تحصیل فرزندش را تأمین کند، پس انداز بهترین گزینه خواهد بود زیرا پولش در هر لحظه بدون ریسک در دسترس است.

در مقابل، سرمایه گذاری بیشتر برای اهداف بلندمدت به کار می‌رود. بازنشستگی، خرید خانه در ده سال آینده یا افزایش ثروت برای نسل بعدی، اهدافی هستند که از طریق سرمایه گذاری تحقق می‌یابند. اگر فردی این اهداف را صرفاً با پس انداز دنبال کند، به احتمال زیاد ارزش پولش به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند و نتیجه مطلوب به دست نمی‌آورد.

مثالی برای درک بهتر

به منظور درک بهتری تفاوت میان پس انداز و سرمایه گذاری، فرص کنید دو فرد شرایطی مشابه دارند، اما انتخاب های متفاوتی خواهند داشت:

• فرد 1 هر ماه بخشی از درآمدش را در حساب بانکی خود پس انداز می کند. او طی ماه ها، منبعی از سرمایه با دسترسی سریع و نقدشوندگی فوری را در اختیار خواهد داشت، اما به خاطر وجود تورم، ارزش آن به تناسب هر سال کاهش پیدا کرده است.
• فرد 2 اما همان مبلغ را در صندوق های سرمایه گذاری ( مثلا صندوق درآمد ثابت) قرار می دهد. به طور میانگین، سالانه تا 28 درصد بازدهی به سرمایه او تعلق می گیرد و بعد از حدود 3 سال، تقریبا سرمایه اش دوبرابر می‌شود. اگرچه نقدشوندگی آن پایین است و برای دسترسی به پول، باید چند روزی صبر کند، اما بازدهی به عنوان هدف اصلی، در این نوع ابزار مالی خواهد بود.

این مقایسه ها و تفاوت های پس انداز و سرمایه گذاری نشان می‌دهد که هرکدام نقاط قوت و ضعف خود را دارند و انتخاب درست بین آنها به اهداف فرد، میزان ریسک‌پذیری و بازه زمانی مورد نظر بستگی دارد.

چه زمانی پس انداز بهتر است؟ و چه زمانی سرمایه گذاری؟

ممکن است در برخی از برهه های زندگی خود، ندانید که چه هنگامی سرمایه گذاری و چه هنگامی پس انداز، گزینه بهتری است. به این منظور که تصمیم درستی بگیرید، این بخش از مطلب را برای شما آماده کردیم که می تواند در تصمیم شما تعیین کننده باشد:

چه زمانی پس انداز بهتر است؟

پس انداز همیشه اولین قدم در مدیریت مالی شخصی به شمار می‌رود، زیرا پیش از آنکه فرد وارد مسیر سرمایه گذاری و پذیرش ریسک شود، باید پایه‌ای محکم از امنیت مالی داشته باشد. زمانی که امنیت مالی و دسترسی سریع به پول اهمیت پیدا می‌کند، پس انداز بهترین گزینه است.

برای مثال، داشتن یک صندوق اضطراری که هزینه‌های سه تا شش ماه زندگی را پوشش دهد، یکی از ضروری‌ترین اقدامات مالی محسوب می‌شود. این صندوق می‌تواند در شرایطی مانند از دست دادن شغل، بیماری یا هر بحران غیرمنتظره دیگری، آرامش خاطر و ثبات مالی را برای فرد فراهم کند.

علاوه بر این، پس انداز برای اهداف کوتاه‌مدت یا میان‌مدت بسیار کارآمد است. اگر فردی تصمیم داشته باشد در یک یا دو سال آینده وسیله نقلیه بخرد، هزینه تحصیل بپردازد یا حتی به سفر برود، پس انداز گزینه‌ای مناسب است زیرا هم ریسک ندارد و هم دسترسی سریع به پول امکان‌پذیر است. در چنین شرایطی، سرمایه گذاری در بازارهای پرنوسان ممکن است موجب زیان و از دست رفتن بخشی از سرمایه شود.

افرادی که درآمد محدودی دارند یا تازه وارد بازار کار شده‌اند نیز باید اولویت خود را بر پس انداز بگذارند. این گروه معمولاً توان تحمل ریسک‌های بزرگ را ندارند و کوچک‌ترین بحران مالی می‌تواند زندگی‌شان را تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل، تمرکز بر ایجاد یک پشتوانه مالی از طریق پس انداز، بهترین تصمیم برای آنها خواهد بود.

پس انداز همچنین ابزاری عالی برای آموزش مدیریت مالی به کودکان و نوجوانان است. وقتی بچه‌ها یاد می‌گیرند که پول توجیبی خود را در قلک یا حساب بانکی ذخیره کنند، در واقع اولین درس‌های مالی زندگی را تجربه می‌کنند. این کار به آنها می‌آموزد که برای رسیدن به اهداف خود باید صبر و برنامه‌ریزی داشته باشند.

چه زمانی سرمایه گذاری بهتر است؟

سرمایه گذاری زمانی اهمیت پیدا می‌کند که فرد از مرحله اولیه پس انداز عبور کرده و به دنبال رشد دارایی‌های خود در بلندمدت است. برخلاف پس انداز که بیشتر جنبه امنیتی دارد، سرمایه گذاری با هدف افزایش ثروت و ایجاد درآمد پایدار صورت می‌گیرد. اگر فردی صندوق اضطراری کافی داشته باشد و دیگر نگرانی فوری در مورد بحران‌های احتمالی نداشته باشد، می‌تواند بخشی از درآمد یا پس انداز خود را وارد مسیر سرمایه گذاری کند.

اهداف بزرگ زندگی معمولاً با سرمایه گذاری قابل تحقق هستند. خرید خانه، تأمین هزینه‌های بازنشستگی، تأمین آینده فرزندان یا حتی ایجاد یک کسب‌وکار نیازمند مبالغی است که تنها با پس انداز ساده به دست نمی‌آید. در چنین شرایطی سرمایه گذاری می‌تواند ارزش پول را در برابر تورم حفظ کرده و حتی دارایی فرد را چندین برابر کند. برای مثال، فردی که ۲۰ سال قبل در بازار مسکن یا بورس سرمایه گذاری کرده، امروز به احتمال زیاد دارایی بسیار بیشتری نسبت به فردی دارد که پول خود را فقط در حساب بانکی پس انداز کرده است.

سرمایه گذاری همچنین به افراد این امکان را می‌دهد که جریان‌های درآمدی جدید ایجاد کنند. خرید سهام و دریافت سود نقدی سالانه، سرمایه گذاری در صندوق‌های درآمد ثابت یا اجاره‌دادن ملک نمونه‌هایی از روش‌های ایجاد درآمد غیرفعال هستند که در بلندمدت نقش مهمی در استقلال مالی افراد ایفا می‌کنند.

البته سرمایه گذاری برای همه افراد مناسب نیست. کسی که هنوز بدهی سنگین دارد یا صندوق اضطراری ندارد، نباید وارد این مسیر شود. همچنین سرمایه گذاری نیازمند دانش مالی و توانایی تحمل ریسک است. کسی که نمی‌تواند نوسانات بازار را تحمل کند یا با دید کوتاه‌مدت به سرمایه گذاری نگاه می‌کند، ممکن است دچار ضررهای سنگین شود. بنابراین، سرمایه گذاری زمانی بهترین گزینه است که فرد هم از نظر ذهنی و هم از نظر مالی آماده پذیرش ریسک باشد.

اشتباهات رایج در انتخاب بین پس انداز و سرمایه گذاری

در انتخاب میان پس انداز و سرمایه گذاری، گاها اشتباهاتی صورت می گیرد که بین بیشتر مردم الگوی آن تکراری است. به همین دلیل، برای جلوگیری از این اشتباه، آنها را به شما نیز منتقل خواهیم کرد:

اشتباه اول؛ یکی از رایج‌ترین اشتباه‌ها، نگه‌داشتن کل پول فقط در حساب پس انداز است. افرادی که چنین رویکردی دارند، در واقع فرصت رشد دارایی خود را از دست می‌دهند. در شرایط تورمی، ارزش واقعی پس انداز کاهش می‌یابد و حتی ممکن است فرد بعد از چند سال با وجود تلاش برای ذخیره پول، قدرت خرید کمتری نسبت به گذشته داشته باشد.

اشتباه دوم؛ سرمایه گذاری بدون داشتن صندوق اضطراری است. برخی افراد با هیجان وارد بازارهای پرریسک می‌شوند و همه دارایی خود را در سهام یا ارز دیجیتال سرمایه گذاری می‌کنند. اما به محض بروز یک مشکل مالی یا کاهش ارزش دارایی‌ها، ناچار می‌شوند سرمایه گذاری خود را با زیان بفروشند. این اشتباه می‌تواند خسارت سنگینی به بار آورد و انگیزه فرد برای ادامه مسیر سرمایه گذاری را از بین ببرد.

اشتباه سوم، تصور اینکه سرمایه گذاری همیشه سودآور و بدون ریسک است. بسیاری از تازه‌کارها گمان می‌کنند سرمایه گذاری راهی سریع برای ثروتمند شدن است و به همین دلیل، بدون آموزش کافی وارد بازار می‌شوند. این تصور غلط می‌تواند منجر به ضررهای جدی شود. واقعیت این است که سرمایه گذاری همواره با ریسک همراه است و تنها کسانی موفق می‌شوند که صبور، آگاه و دارای استراتژی مشخص باشند.

رابطه پس انداز و سرمایه گذاری در زندگی شخصی

بسیاری از افراد تصور می‌کنند که پس انداز و سرمایه گذاری جایگزین یکدیگر هستند، در حالی‌که این دو در واقع مکمل هم محسوب می‌شوند. هیچ‌کس نمی‌تواند بدون داشتن پس انداز اولیه و صندوق اضطراری، سرمایه گذاری موفقی داشته باشد. از سوی دیگر، هیچ‌کس هم نمی‌تواند تنها با پس انداز ساده، در بلندمدت ثروتمند شود.

پس انداز در واقع پایه‌ای است که سرمایه گذاری بر روی آن ساخته می‌شود. درست مانند ساختن یک خانه که ابتدا نیاز به پی‌ریزی محکم دارد، زندگی مالی نیز ابتدا به پس انداز نیازمند است. وقتی فرد صندوق اضطراری مناسبی ایجاد می‌کند، خیال راحتی برای ورود به دنیای سرمایه گذاری خواهد داشت. این صندوق باعث می‌شود در صورت بروز بحران، نیازی به فروش دارایی‌های سرمایه گذاری‌شده در شرایط نامناسب بازار نباشد.

به‌عنوان مثال، فردی که ابتدا صندوق اضطراری معادل شش ماه هزینه زندگی خود ایجاد کرده، سپس مازاد درآمدش را وارد بورس یا خرید ملک می‌کند، در مسیر مالی بسیار مطمئن‌تری نسبت به فردی است که بدون هیچ پشتوانه‌ای همه دارایی خود را وارد سرمایه گذاری کرده است. به همین دلیل، کارشناسان مالی همواره توصیه می‌کنند ابتدا پس انداز، سپس سرمایه گذاری.

نتیجه‌گیری و جمع‌بندی در مورد تفاوت پس انداز و سرمایه گذاری

پس انداز و سرمایه گذاری دو ستون اصلی مدیریت مالی شخصی هستند که هیچ‌کدام به‌تنهایی کافی نیستند. پس انداز امنیت مالی ایجاد می‌کند، امکان دسترسی سریع به پول را فراهم می‌آورد و پایه‌ای برای شروع سرمایه گذاری است. در مقابل، سرمایه گذاری فرصت رشد دارایی، مقابله با تورم و تحقق اهداف بزرگ زندگی را فراهم می‌کند.

بهترین استراتژی مالی ترکیبی هوشمندانه از این دو ابزار است. فرد باید ابتدا صندوق اضطراری خود را بسازد، سپس بخشی از درآمد مازادش را در مسیر سرمایه گذاری قرار دهد. این ترکیب باعث می‌شود هم آرامش خاطر داشته باشد و هم ثروت خود را در بلندمدت افزایش دهد.

از همین امروز شروع کنید. اگر صندوق اضطراری ندارید، اولین قدم را با پس انداز حتی مبالغ کوچک بردارید. وقتی این پایه شکل گرفت، به‌تدریج وارد سرمایه گذاری شوید و آینده مالی مطمئن‌تری برای خود و خانواده‌تان بسازید. به یاد داشته باشید، در دنیای مالی شروع کردن مهم‌تر از کامل بودن است.

سوالات متداول (FAQ)