شاخص ESG چیست؟ و چرا در سرمایه گذاری مهم است؟

شاخص ESG چیست؟ این شاخص چه اهمیتی در سرمایه گذاری دارد؟ چگونه با توجه به شاخص ESG سرمایه گذاری کنیم؟ در این مقاله از آکادمی کارینکس، قصد داریم با بررسی شاخص ESG، به صورت کامل به تمامی پرسش هایی که شما ممکن است در این باره داشته باشید، پاسخ دهیم. پس با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

در دنیای امروز که تقریبا خیلی ها به اهمیت سرمایه گذاری پی بردند و به دنبال پروژه هایی با بازدهی بسیار بالا هستند، برخی از افراد، اما به مولفه های والاتری فکر می‌کنند. افرادی که مسئولیت های اجتماعی، محیط زیست یا مسائل مشابه را در سرمایه گذاری خود می‌بینند، یعنی به دنبال گزینه هایی فراتر از سود مالی صرف هستند. در این میان، شاخص ESG به‌عنوان یکی از مهم‌ترین معیارها برای ارزیابی پایداری و مسئولیت‌پذیری شرکت‌ها شناخته می‌شود.

ESG سر واژه اختصاری سه کلمه محیط زیست (Environmental)، مسئولیت اجتماعی (Social) و حاکمیت شرکتی (Governance) است که با هم تصویری جامع از عملکرد یک سازمان در زمینه‌های غیراقتصادی ارائه می‌دهند. این شاخص به سرمایه گذاران کمک می‌کند تا بفهمند یک شرکت چقدر به ملاحظات محیطی، اجتماعی و اصول حکمرانی پایبند است.

با رشد نگرانی‌های جهانی درباره تغییرات اقلیمی، نابرابری اجتماعی و شفافیت سازمانی، اهمیت شاخص ESG در تصمیم‌گیری‌های سرمایه گذاری روز به روز بیشتر می‌شود. در این مقاله قصد داریم بررسی کنیم که شاخص ESG دقیقاً چیست، چگونه ارزیابی می‌شود، چه مزایا و چالش‌هایی دارد و چگونه می‌تواند به‌عنوان ابزاری قدرتمند برای انتخاب سرمایه گذاری‌های مسئولانه به کار گرفته شود.

شاخص ESG چیست؟ به زبان ساده

شاخص ESG یک معیار تحلیلی و استراتژیک است که برای سنجش میزان پایبندی شرکت‌ها به سه بُعد کلیدی در توسعه پایدار به‌کار می‌رود: محیط زیست (Environmental)، مسائل اجتماعی (Social) و حاکمیت شرکتی (Governance). برخلاف شاخص‌های مالی سنتی که فقط به سود و زیان نگاه می‌کنند، این شاخص به سرمایه گذاران، تحلیل‌گران و ناظران بازار کمک می‌کند تا نگاهی جامع‌تر به عملکرد اخلاقی، اجتماعی و زیست محیطی سازمان‌ها داشته باشند. در واقع، شاخص ESG ابزاری نوین برای ارزیابی پایداری در کسب و کارهاست.

به نظر می رسد، کرادفاندینگ، یک پل ارتباطی است برای کسانی که به غیر از سود به منافع دیگر ( اجتماع، محیط زیست، حاکمیت) نیز فکر می‌کنند. کرادفاندینگ، یک روش نوآورانه برای تامین مالی شرکت های با شاخص ESG است که در سال های اخیر در میان سرمایه گذاران بسیار محبوب گشته است.

اگر در مورد کرادفاندینگ اطلاعاتی ندارید، پیشنهاد می کنیم مقاله ای که با موضوع کرادفاندینگ چیست؟ را که در همین آکادمی کارینکس تهیه و تدوین شده بخوانید.

ESG مخفف چیست؟

به صورت خلاصه ESG مخفف سه کلمه محیط زیست (Environmental)، مسئولیت اجتماعی (Social) و حاکمیت شرکتی (Governance) است. در ادامه هر کدام از این سه واژه که در این کلمه پرمفهوم نهفته است را موشکافی و به طور دقیق بررسی خواهیم کرد.

Environmental (محیط زیست)

این بخش نشان می‌دهد که یک شرکت چگونه با مسائل زیست محیطی برخورد می‌کند. برخی از مهم‌ترین فاکتورهای قابل بررسی عبارتند از:

• میزان تولید گازهای گلخانه‌ای (کربن‌دی‌اکسید و سایر آلاینده‌ها)
• مصرف انرژی و منابع طبیعی
• میزان استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر
• سیاست‌ها و اقدامات مقابله با تغییرات اقلیمی
• مدیریت پسماند و بازیافت
• حفاظت از منابع آبی و خاکی

بنابراین، شرکت‌هایی که در این حوزه عملکرد بهتری دارند، معمولاً کمتر در معرض ریسک‌های ناشی از مقررات زیست محیطی یا آسیب‌های بلندمدت به طبیعت قرار می‌گیرند. افرادی که دوست دارند در سرمایه گذاری هایی که به زمین پاک کمک می کند شرکت کنند، به آنها طرح های کرادفاندینگ انرژی های پاک را پیشنهاد می‌کنیم. در این طرح ها، نمونه های متعددی از سرمایه پذیری برای ایده های نوآورانه به جهت توسعه انرژی های تجدیدپذیر، تولید ظروف بهینه شده و غیره وجود دارد.

Social (مسئولیت اجتماعی)

بعد اجتماعی شاخص ESG به نحوه‌ی تعامل شرکت با افراد و جامعه اطرافش می‌پردازد:

• روابط کاری عادلانه و تنوع نیروی انسانی
• رعایت حقوق بشر در زنجیره تأمین
• مشارکت در توسعه جوامع محلی
• ایمنی و سلامت محیط کار برای کارکنان
• پاسخ‌گویی به نیازهای مشتریان و حفظ رضایت آن‌ها
• حمایت از آموزش و ارتقاء سطح زندگی ذی‌نفعان

این معیارها نشان می‌دهند که شرکت تا چه اندازه به رفاه انسانی و عدالت اجتماعی متعهد است. بنابراین، برخی از شرکت هایی که از معیارها پیروی نمی کنند، از لیست شاخص ESG برای سرمایه گذاری در ایران حذف خواهند شد.

Governance (حاکمیت شرکتی)

بُعد سوم ESG مربوط به ساختار مدیریتی و سیاست‌گذاری‌های داخلی شرکت‌هاست. در این بخش، موارد زیر مورد توجه قرار می‌گیرند تا ارزیابی شوند:

• شفافیت و صداقت در گزارش‌های مالی
• استقلال اعضای هیئت‌مدیره و نظارت مؤثر بر مدیریت
• رعایت اصول اخلاقی در تصمیم‌گیری‌ها
• وجود مکانیسم‌های مقابله با فساد، تبعیض و تضاد منافع
• چگونگی تعامل با سهام‌داران و حفظ حقوق آنان

شرکت‌هایی با حاکمیت خوب، معمولاً اعتماد بیشتری در بازار ایجاد می‌کنند و سرمایه گذاران تمایل بیشتری به حمایت از آن‌ها دارند.

منشا و تاریخچه‌ی شاخص ESG، ESG از کجا آمده است؟

مفهوم شاخص ESG از اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی شکل گرفت، اما ریشه‌های آن را می‌توان در ایده‌های “سرمایه گذاری مسئولانه” (Responsible Investment) و “توسعه پایدار” جستجو کرد.

یکی از نقاط عطف مهم، راه‌اندازی «مبادرات اصول سرمایه گذاری مسئولانه» توسط سازمان ملل در سال ۲۰۰۶ بود (UN PRI). این برنامه به سرمایه گذاران نهادینه پیشنهاد می‌داد که فاکتورهای ESG را در فرآیند تصمیم‌گیری مالی خود بگنجانند.

از آن زمان به بعد، شاخص ESG به‌سرعت در بازارهای مالی دنیا مورد توجه قرار گرفت. نهادهای مالی بزرگی مانند بلک‌راک (BlackRock)، مورگان استنلی و جی‌پی مورگان به طور جدی از این شاخص برای رتبه‌بندی و انتخاب سبدهای سرمایه گذاری خود استفاده کردند. امروزه بسیاری از صندوق‌های سرمایه گذاری، حتی ETFها، با رویکرد ESG طراحی و مدیریت می‌شوند.

رفته رفته در ایران هم این موضوع جای خود را باز کرد و بسیاری از سرمایه گذاران، ESG را به عنوان شاخصی مهم برای سرمایه گذاری مد نظر قرار می‌دهند.

چرا شاخص ESG اهمیت دارد؟

در دنیای مالی امروز، سرمایه گذاران دیگر صرفا به دنبال بیشترین بازدهی کوتاه‌مدت نیستند. آن‌ها به دنبال شرکت‌هایی هستند که بتوانند در بلندمدت ارزش پایدار ایجاد کنند و در عین حال ریسک‌های مرتبط با مسائل اجتماعی، محیط زیستی و حکمرانی را به‌خوبی مدیریت کنند. اینجاست که شاخص ESG به‌عنوان ابزاری تعیین‌کننده وارد عمل می‌شود.

شاخص ESG به سرمایه گذاران کمک می‌کند تا شرکت‌هایی را شناسایی کنند که در برابر چالش‌های بیرونی – مثل بحران‌های زیست محیطی، نارضایتی کارکنان یا فساد مدیریتی – مقاوم‌ترند. سرمایه گذاران نهادی مثل صندوق‌های بازنشستگی و مؤسسات مالی بزرگ حالا از امتیازهای ESG به‌عنوان یکی از معیارهای کلیدی در انتخاب پرتفوی استفاده می‌کنند.

به‌علاوه، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که شرکت‌هایی با امتیاز بالای ESG معمولاً نوسانات کمتری در بازار دارند، در زمان بحران‌ها آسیب‌پذیری کمتری نشان می‌دهند و اعتماد عمومی بیشتری جلب می‌کنند. این یعنی برای سرمایه گذاران، شاخص ESG نه تنها معیار اخلاقی، بلکه ابزار کاهش ریسک و افزایش ثبات سرمایه گذاری است.

ESG و چالش‌های جهانی: تغییرات اقلیمی، حقوق بشر و شفافیت سازمانی

شاخص ESG نه فقط در سطح شرکت‌ها و بازارهای مالی، بلکه در مقیاسی جهانی اهمیت پیدا کرده است، چرا که با مهم‌ترین چالش‌های عصر ما گره خورده:

• تغییرات اقلیمی: ESG با تشویق شرکت‌ها به کاهش گازهای گلخانه‌ای، مصرف منابع تجدیدناپذیر و طراحی مدل‌های کسب و کار سبز، نقشی جدی در کاهش اثرات تغییرات اقلیمی دارد. شرکت‌هایی با رویکرد ESG معمولاً برنامه‌هایی برای رسیدن به کربن صفر (Net Zero) دارند یا از فناوری‌های پاک استفاده می‌کنند.
• حقوق بشر: در بعد اجتماعی، ESG تضمین می‌کند که شرکت‌ها در زنجیره تأمین خود از کار کودکان، تبعیض نژادی یا جنسی و بهره‌کشی از کارگران اجتناب کنند. شرکت‌هایی که امتیاز ESG بالایی دارند، معمولاً دارای سیاست‌های شفافی در قبال رعایت حقوق کار و عدالت اجتماعی هستند.
• شفافیت و پاسخ‌گویی سازمانی: در بخش حاکمیت شرکتی، ESG بر شفافیت مالی، پاسخ‌گویی به سهام‌داران و مبارزه با فساد تأکید دارد. شرکت‌هایی که ساختار مدیریتی روشن، هیئت‌مدیره مستقل و سازوکارهای گزارش‌دهی قوی دارند، معمولاً اعتماد بیشتری در بازار کسب می‌کنند و کمتر دچار رسوایی‌های مالی می‌شوند.

بنابراین، شاخص ESG در خط مقدم مقابله با تهدیدهای جهانی قرار دارد و یکی از ابزارهای کلیدی برای ایجاد آینده‌ای پایدارتر و عادلانه‌تر در جهان است.

مزایای بلندمدت شاخص ESG برای شرکت ها چیست؟

پایبندی به استانداردهای ESG نه تنها تصویری مثبت از شرکت ارائه می‌دهد، بلکه مزایای عملی و استراتژیک برای شرکت‌ها و سرمایه گذاران به همراه دارد. در ادامه، این مزایا را از دید شرکت‌ها با تحلیل دقیق‌تر بررسی می‌کنیم:

الف؛ دسترسی بهتر به سرمایه و منابع مالی

شرکت‌هایی که در گزارش‌های خود به‌وضوح نشان می‌دهند که به اصول ESG پایبند هستند، معمولاً جذابیت بیشتری برای سرمایه گذاران نهادینه، بانک‌ها، و حتی سازمان‌های بین‌المللی دارند. چرا؟ چون این شرکت‌ها ریسک‌های زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی را بهتر مدیریت می‌کنند و از نظر مالی باثبات‌تر به نظر می‌رسند.

به‌ویژه در دوران افزایش تقاضا برای سرمایه گذاری مسئولانه، بسیاری از صندوق‌های مالی تنها در صورتی سرمایه گذاری می‌کنند که شرکت دارای امتیاز ESG مناسب باشد. برخی نهادهای بین‌المللی نیز وام یا کمک مالی را تنها به شرکت‌هایی اختصاص می‌دهند که اهداف توسعه پایدار را رعایت کرده باشند.

ب؛ بهبود تصویر برند و تمایز رقابتی

در دنیای امروز، مصرف‌کنندگان بیش از هر زمان دیگری به رفتارهای اخلاقی برندها توجه دارند. شرکت‌هایی که مسئولیت اجتماعی و محیط زیستی را جدی می‌گیرند، معمولاً از حمایت رسانه‌ها، اینفلوئنسرها، و مشتریان آگاه بهره‌مند می‌شوند.

برای مثال، شرکت‌هایی که در بسته بندی محصولات خود از مواد بازیافتی استفاده می‌کنند یا کمپین‌هایی در حمایت از محیط زیست راه می‌اندازند، بیشتر مورد توجه نسل‌های جدید مانند نسل Z و میلنیال‌ها قرار می‌گیرند. این نسل‌ها علاقه‌مندند با برندهایی تعامل داشته باشند که ارزش‌های مشترکی با آن‌ها دارند.

ج؛ افزایش وفاداری، انگیزه و بهره‌وری کارکنان

شرکت‌هایی که محیط کاری سالم، ایمن، متنوع و عادلانه‌ای فراهم می‌کنند، معمولاً کارکنانی باانگیزه‌تر و وفادارتر دارند. کارکنان زمانی که ببینند سازمانشان به رفاه آن‌ها، توسعه فردی، عدالت و ارزش‌های اخلاقی پایبند است، تعلق خاطر بیشتری احساس می‌کنند.

همچنین ایجاد فرهنگ سازمانی مبتنی بر ESG باعث جذب نیروهای مستعدتر نیز می‌شود. نیروهای توانمند و متخصص ترجیح می‌دهند برای سازمان‌هایی کار کنند که برای محیط زیست و جامعه ارزش قائل هستند.

د؛ تقویت نوآوری پایدار و آینده‌نگر

تمرکز بر ESG شرکت‌ها را مجبور می‌کند فراتر از راه‌حل‌های سنتی فکر کنند. این تمرکز منجر به نوآوری‌هایی در طراحی محصولات، فرآیندهای تولید، و استراتژی‌های کسب و کار می‌شود که هم کارآمدترند و هم با محیط زیست سازگارتر.

به‌عنوان مثال، بسیاری از شرکت‌های حوزه تولید با هدف کاهش ردپای کربن، به فناوری‌های سبز، هوش مصنوعی در بهینه‌سازی مصرف انرژی، یا مواد اولیه قابل بازیافت روی آورده‌اند. این نوع نوآوری‌ها نه تنها در کوتاه‌مدت هزینه‌ها را کاهش می‌دهند، بلکه شرکت را برای تطبیق با مقررات آتی یا تغییرات بازار آماده‌تر می‌کنند.

مزایای بلندمدت شاخص ESG برای سرمایه گذاران

شاخص ESG برای سرمایه گذاران مزایای زیادی دارد، از جمله کاهش ریسک‌های نامشهود مانند جرائم زیست محیطی و فساد مدیریتی، پایداری در سودآوری با عملکرد باثبات‌تر، و هم‌راستایی با ارزش‌های فردی یا سازمانی در انتخاب‌های سرمایه گذاری. در ادامه، به طور مفصل به هر یک از این مزایا خواهیم پرداخت.

کاهش ریسک‌های نامشهود

یکی از اصلی‌ترین مزایای توجه به شاخص ESG برای سرمایه گذاران، کاهش ریسک‌های نامشهود است. این ریسک‌ها معمولاً به عواملی مربوط می‌شوند که به طور مستقیم در صورت‌های مالی شرکت‌ها قابل مشاهده نیستند، اما در بلندمدت می‌توانند تاثیرات منفی زیادی بر عملکرد مالی شرکت‌ها داشته باشند. برای مثال:

• جرائم زیست محیطی: بسیاری از شرکت‌ها به دلیل عدم رعایت استانداردهای زیست محیطی یا نادیده گرفتن قوانین حفاظت از محیط زیست با جریمه‌های سنگین یا تعطیلی فعالیت‌های خود مواجه می‌شوند.
• شکایات حقوق بشری: نقض حقوق بشر یا نادیده گرفتن اصول عدالت اجتماعی در زنجیره تأمین، می‌تواند منجر به رسوایی‌های عمومی، شکایات قضائی و خسارت به شهرت برند شود.
• فساد مدیریتی: سوءاستفاده از موقعیت‌های مدیریتی یا نبود شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها، باعث بی‌اعتمادی سرمایه گذاران و کاهش ارزش سهام می‌شود.

سرمایه گذارانی که به طور مداوم از شاخص ESG برای ارزیابی شرکت‌ها استفاده می‌کنند، به‌راحتی می‌توانند این ریسک‌ها را شناسایی کرده و از سرمایه گذاری در شرکت‌های پرخطر خودداری کنند. با این کار، سرمایه گذاران می‌توانند از خطرات نامشهودی که ممکن است به طور ناگهانی به شرکت‌ها آسیب بزنند، جلوگیری کنند.

پایداری در سودآوری

یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث شده شاخص ESG مورد توجه سرمایه گذاران قرار گیرد، پایداری در سودآوری است. در حالی که بسیاری از شرکت‌ها در کوتاه‌مدت از طریق روش‌های غیرپایدار (مانند کاهش هزینه‌های اجتماعی یا زیست محیطی) سود بیشتری به دست می‌آورند، شرکت‌هایی که به معیارهای ESG پایبند هستند، معمولاً از استراتژی‌های بلندمدت برای رشد و سودآوری استفاده می‌کنند.

این شرکت‌ها در مقایسه با رقبای خود که کمتر به مسائل اجتماعی، زیست محیطی و حاکمیتی توجه دارند، به طور کلی به نتایج باثبات‌تری در عملکرد مالی دست پیدا می‌کنند. به‌ویژه با افزایش فشارهای قانونی و تغییرات مقرراتی، شرکت‌هایی که به ESG اهمیت می‌دهند، می‌توانند خود را با شرایط جدید وفق دهند و از جریمه‌ها یا هزینه‌های اضافی جلوگیری کنند.

به‌عنوان مثال، بسیاری از شرکت‌ها در حال سرمایه گذاری در فناوری‌های پاک یا سیستم‌های انرژی‌های تجدیدپذیر هستند. این سرمایه گذاری‌ها نه تنها به کاهش هزینه‌های بلندمدت کمک می‌کند بلکه باعث بهبود شهرت و جلب مشتریان جدید نیز می‌شود.

هم‌راستایی با ارزش‌های فردی یا سازمانی

در دنیای امروز، بسیاری از سرمایه گذاران به‌ویژه افرادی که به مسائل اجتماعی و زیست محیطی اهمیت می‌دهند، به دنبال این هستند که سرمایه گذاری‌هایشان هم‌راستا با ارزش‌های انسانی و سازمانی باشد. این سرمایه گذاران ترجیح می‌دهند پول خود را در شرکت‌هایی سرمایه گذاری کنند که نه تنها به سودآوری فکر می‌کنند، بلکه در راستای بهبود وضعیت اجتماعی، محیط زیست و حکمرانی عمل می‌کنند.

این هم‌راستایی می‌تواند به دلایل مختلفی اهمیت داشته باشد:

• برای سرمایه گذاران فردی، این هم‌راستایی ارزش‌های شخصی با شرکت‌هایی که در آن‌ها سرمایه گذاری می‌کنند، اهمیت دارد. این افراد می‌خواهند مطمئن شوند که سرمایه گذاری‌هایشان به بهبود جهان کمک می‌کند.
• برای شرکت‌ها و نهادهای مالی بزرگتر نیز، این هم‌راستایی می‌تواند به ایجاد تصویر عمومی مثبت و جلب حمایت مشتریان و شرکای تجاری منجر شود.

سرمایه گذاران مسئولانه می‌خواهند مطمئن شوند که شرکت‌های سرمایه گذاری‌شان از قوانین حقوق بشری و زیست محیطی تبعیت کرده و به آن‌ها احترام می‌گذارند. بنابراین، شاخص ESG برای سرمایه گذاران به‌عنوان یک ابزار برای اطمینان از هم‌راستایی با اصول اخلاقی و اجتماعی خود عمل می‌کند.

شاخص ESG چگونه محاسبه می‌شود؟

محاسبه شاخص ESG به‌عنوان یک ابزار تحلیلی پیچیده، ترکیبی از معیارهای مختلف محیط زیستی، اجتماعی و حکومتی است. این معیارها باید به‌دقت ارزیابی شوند تا بتوانند تصویر دقیق و کاملی از عملکرد یک شرکت در این سه بعد ارائه دهند. برای درک بهتر نحوه محاسبه این شاخص، باید بدانیم که این ارزیابی بر اساس هر بعد از نمره A تا F صورت می‌گیرد.

در ادامه به شرکت‌ها یا سازمان‌هایی که این ارزیابی‌ها را انجام می‌دهند و در نهایت منابع داده مورد استفاده پرداخته خواهد شد تا شما اطلاعات کاملی در مورد شاخص ESG و نحوه محاسبه آن داشته باشید.

ارزیابی‌های ESG توسط سازمان‌های مختلفی انجام می‌شود که در این بخش از مهم‌ترین آن‌ها نام می‌بریم:

1- MSCI ESG Ratings

یکی از معروف‌ترین مؤسسات ارزیابی شاخص‌های ESG، MSCI است که شرکت‌ها را بر اساس معیارهای محیط زیستی، اجتماعی و حکومتی ارزیابی می‌کند. این شرکت به طور مداوم داده‌های ESG را جمع‌آوری کرده و به شرکت‌ها امتیاز می‌دهد.

2- Sustainalytics

Sustainalytics نیز یکی دیگر از معتبرترین شرکت‌های ارزیابی ESG است که گزارشی جامع از عملکرد شرکت‌ها در این زمینه‌ها تهیه می‌کند. این شرکت به‌ویژه در تحلیل ریسک‌های ESG برای سرمایه گذاران شناخته شده است.

3- FTSE Russell

FTSE Russell، یک بخش از گروه بورسی لندن، شاخص‌های ESG خود را با هدف ارزیابی توانمندی شرکت‌ها در مقابله با چالش‌های محیط زیستی و اجتماعی ایجاد کرده است. این مؤسسه همچنین ارزیابی‌هایی در خصوص رعایت استانداردهای حکومتی انجام می‌دهد.

4- Refinitiv

Refinitiv نیز یک مؤسسه مالی معتبر است که داده‌های مربوط به ESG را از سراسر جهان جمع‌آوری و تجزیه‌و‌تحلیل می‌کند. این داده‌ها شامل تحلیل‌هایی از جنبه‌های مختلف عملکرد شرکتی است که بر اساس شاخص ESG رتبه‌بندی می‌شود.

منابع داده مورد استفاده برای ارزیابی شاخص ESG

منابع داده‌ای که برای ارزیابی شاخص ESG استفاده می‌شود، شامل دو دسته اصلی هستند:

• داده‌های عمومی: این داده‌ها شامل گزارش‌های سالانه شرکت‌ها، گزارش‌های مالی، اطلاعات منتشر شده توسط سازمان‌های دولتی و غیر دولتی، آمارهای جهانی و مقالات پژوهشی است. این داده‌ها به‌صورت عمومی منتشر می‌شوند و برای ارزیابی عملکرد ESG در دسترس هستند.
• داده‌های اختصاصی و تحلیل‌شده: این داده‌ها توسط مؤسسات تحقیقاتی و تحلیل‌گران خاص جمع‌آوری و پردازش می‌شود. معمولاً این داده‌ها شامل تحلیل‌های فنی از داده‌های مالی و غیرمالی شرکت‌هاست و ممکن است از طریق گزارش‌های اختصاصی و رتبه‌بندی‌ها به سرمایه گذاران ارائه شود.

این داده‌ها برای محاسبه دقیق‌تر امتیازات ESG و تحلیل ریسک‌های مرتبط با آن‌ها استفاده می‌شوند.

نمونه‌هایی از کاربرد شاخص ESG در دنیا

در این بخش، به بررسی نمونه‌هایی از کاربرد شاخص ESG در دنیای واقعی خواهیم پرداخت، که نشان می‌دهد چگونه این شاخص‌ها می‌توانند بر تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و مالی تأثیر بگذارند.

شرکت‌هایی با رتبه بالا در شاخص ESG

بسیاری از شرکت‌های بزرگ جهان به‌دلیل پایبندی به استانداردهای ESG در سطح جهانی شناخته شده‌اند. به‌عنوان مثال:

• Tesla: تسلا به‌عنوان یکی از پیشروترین شرکت‌های صنعت خودرو، در زمینه کاهش انتشار کربن و افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر با رویکردهای نوآورانه شناخته می‌شود. این شرکت به طور مداوم در رتبه‌های بالای ESG قرار دارد.
• Unilever: یونیلیور یک شرکت چندملیتی است که همواره در زمینه مسئولیت اجتماعی و محیط زیستی پیشرو بوده و سیاست‌های مختلفی برای کاهش پسماند و مصرف آب در فرآیندهای تولید خود دارد.
• Patagonia: این برند به‌خاطر تعهد به حفظ محیط زیست و تولید لباس‌های پایدار از مواد بازیافتی شهرت زیادی دارد و در بسیاری از رتبه‌بندی‌های ESG در صدر قرار می‌گیرد.

تاثیر ESG در بازارهای مالی (مثلاً بورس نیویورک یا نزدک)

شاخص‌های ESG همچنین تأثیر زیادی در بازارهای مالی دارند. برای مثال، بورس‌های معتبر جهانی مانند بورس نیویورک و نزدک به طور فعال از شاخص‌های ESG استفاده می‌کنند تا شرکت‌هایی که عملکرد مناسبی در این زمینه دارند را معرفی کنند. این بورس‌ها به سرمایه گذاران امکان می‌دهند تا به راحتی سرمایه گذاری مسئولانه انجام دهند و در شرکت‌هایی که متعهد به استانداردهای ESG هستند، سهام خریداری کنند. البته در ایران هم سازمان بورس و اوراق بهادار، تلاش می کند تا در این جهت حرکت کند.

چگونه یک کسب و کار می‌تواند در شاخص ESG پیشرفت کند؟

این قسمت برای کسب و کارهایی هست که میخواهند خود را در شاخص ESG ارتقا دهند. پس تا انتهای این قسمت با ما همراه باشید.

برای اینکه یک کسب و کار بتواند در شاخص ESG پیشرفت کند، نیاز است که به طور جدی به جنبه‌های محیط زیست، جامعه و حاکمیت شرکتی توجه داشته باشد. این پیشرفت به مجموعه‌ای از اقدامات عملی نیاز دارد که در این بخش به آن‌ها خواهیم پرداخت.

اقدامات عملی در زمینه محیط زیست، جامعه و حاکمیت که می توان در پیش گرفت:

محیط زیست (Environmental)

برای پیشرفت در این بخش، شرکت‌ها می‌توانند اقدامات متعددی انجام دهند:

• کاهش انتشار کربن: استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، بهبود فرآیندهای تولید و انتقال، و ایجاد سیستم‌های مدیریت انرژی کارآمد.
• مدیریت پسماند: پیاده‌سازی استراتژی‌هایی مانند بازیافت، کاهش مصرف مواد اولیه و استفاده مجدد از پسماندها در فرآیند تولید.
• محافظت از منابع طبیعی: صرفه‌جویی در مصرف آب و انرژی، استفاده از مواد اولیه سازگار با محیط زیست و اتخاذ سیاست‌های مسئولانه برای مدیریت منابع.

جامعه (Social)

در بخش اجتماعی، کسب و کارها می‌توانند با پیروی از استانداردهای مسئولیت اجتماعی، به توسعه جامعه کمک کنند:

• بهبود شرایط کاری: ایجاد محیطی عادلانه و امن برای کارکنان، فراهم کردن فرصت‌های برابر و برابری جنسیتی در محل کار.
• حمایت از حقوق بشر: برخورداری از سیاست‌های ضد تبعیض و ایجاد فرصت‌های شغلی در جوامع محلی.
• سرمایه گذاری در پروژه‌های اجتماعی: مشارکت در پروژه‌های خیریه، حمایت از سلامت عمومی و ارتقای آگاهی‌های اجتماعی.

حاکمیت شرکتی (Governance)

در زمینه حاکمیت شرکتی، شرکت‌ها باید:

• تقویت شفافیت و پاسخگویی: ارائه گزارش‌های مالی و غیرمالی شفاف، اطلاع‌رسانی دقیق در مورد عملکرد ESG و برگزاری جلسات عمومی با سهام‌داران.
• آسیب‌زدایی از فساد: پیاده‌سازی سیاست‌های ضد فساد و رعایت قوانین محلی و بین‌المللی.
• حاکمیت شرکتی مستقل: تضمین استقلال هیئت‌مدیره و حفظ ساختار مدیریتی شفاف و بدون تضاد منافع.

 استفاده از فناوری برای پایش عملکرد ESG

برای پیشرفت در زمینه ESG، استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند کمک شایانی به کسب و کارها کند. فناوری‌های مختلفی می‌توانند در این زمینه به کار گرفته شوند:

• پایش مصرف انرژی و کربن: استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت انرژی و سیستم‌های هوشمند برای کاهش مصرف انرژی و کنترل آلاینده‌های کربنی.
• پلتفرم‌های تحلیل داده ESG: استفاده از پلتفرم‌های نرم‌افزاری که داده‌های مرتبط با محیط زیست، جامعه و حکمرانی را جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل کرده و شاخص ESG شرکت را بر اساس آن گزارش می‌دهند.
• سیستم‌های پایش اجتماعی: استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای نظارت بر شرایط کاری کارکنان و تأمین‌کنندگان و تحلیل نظرات کارکنان و مشتریان.

گزارش‌دهی داوطلبانه یا الزامی

گزارش‌دهی ESG می‌تواند به‌صورت داوطلبانه یا الزامی انجام شود.

• گزارش‌دهی داوطلبانه: بسیاری از شرکت‌ها به طور داوطلبانه گزارش‌های ESG را منتشر می‌کنند تا نشان دهند که به اصول پایداری و مسئولیت اجتماعی اهمیت می‌دهند. این نوع گزارش‌دهی معمولا توسط مؤسسات تحقیقاتی و سازمان‌های مختلف مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
• گزارش‌دهی الزامی: در برخی کشورها و صنایع، الزامات قانونی برای گزارش‌دهی ESG وجود دارد. به‌عنوان مثال، در اتحادیه اروپا، قوانین جدید گزارش‌دهی ESG برای شرکت‌ها و سازمان‌ها به طور خاص ایجاد شده است تا شفافیت بیشتری در این زمینه ایجاد شود.

جمع بندی نهایی و مرور شاخص ESG

شاخص ESG امروزه به یکی از ابزارهای اساسی برای ارزیابی مسئولیت اجتماعی، محیط زیستی و حکومتی شرکت‌ها تبدیل شده است. این شاخص به طور مستقیم بر تصمیم‌گیری‌های سرمایه گذاران، مصرف‌کنندگان و مدیران کسب و کار تأثیر می‌گذارد.

رعایت اصول ESG نه تنها به شرکت‌ها کمک می‌کند تا عملکرد خود را در حوزه‌های مختلف بهبود بخشند، بلکه موجب افزایش اعتماد عمومی و در نهایت سودآوری پایدار می‌شود. در دنیای امروز که تغییرات اقلیمی، حقوق بشر و شفافیت حکومتی از دغدغه‌های اصلی جهانی هستند، پیروی از اصول ESG از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

در سطح جهانی، توجه به اصول ESG به‌سرعت در حال افزایش است و انتظار می‌رود که این روند همچنان ادامه یابد. بسیاری از سرمایه گذاران و سازمان‌ها به‌ویژه در کشورهای توسعه‌یافته به سمت سرمایه گذاری‌های مسئولانه حرکت می‌کنند. همچنین، قوانین و مقررات جدید در بسیاری از کشورها برای حمایت از استانداردهای ESG در حال تصویب هستند.

در ایران نیز با توجه به افزایش آگاهی در مورد مشکلات زیست محیطی، اجتماعی و حکومتی، حرکت به سمت پیاده‌سازی شاخص ESG در شرکت‌ها و سازمان‌ها روز به روز بیشتر خواهد شد. به‌ویژه در صنایع انرژی، تولید و فناوری، گام‌های مثبتی در جهت بهبود عملکرد ESG برداشته خواهد شد. با این حال، برای دستیابی به موفقیت در این زمینه، همکاری بین بخش‌های دولتی و خصوصی و همچنین آموزش و فرهنگ‌سازی در سطح جامعه نیاز است.

در نهایت، با توجه به تغییرات در محیط زیست و روندهای جهانی، انتظار می‌رود که در آینده نزدیک، پیاده‌سازی و گزارش‌دهی اصول ESG به یک الزام جهانی تبدیل شود که نه تنها به رشد اقتصادی بلکه به حفظ منابع طبیعی و اجتماعی کمک خواهد کرد.