صندوق قابل معامله (ETF) چیست؟

صندوق قابل معامله در بورس (ETF) یا صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله، یک نوع صندوق سرمایه گذاری است که در بازارهای مالی سراسر دنیا، به منظور سرمایه گذاری روی انواع دارایی هایی همچون سهام، اوراق قرضه، کالاها، شاخص های خاص و غیره، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ETF ها به نوعی، ترکیبی از ویژگی های صندوق های سرمایه گذاری مشترک و سهام هستند. این صندوق ها می‌توانند به صورت سهامی در بورس، قابل معامله شوند. یعنی قیمت آنها در طول روز معاملاتی با تغییراتی مواجه شود؛ همچون سهام که قیمت آن در هر روز دارای تغییراتی است.

صندوق های قابل معامله در بورس، توسط شرکت های مدیریت دارایی طراحی می‌شوند. اداره این صندوق ها بر عهده افراد مجربی است که در این شرکت ها فعالیت می‌کنند. سرمایه گذاران می‌توانند با خرید هر یک از واحدهای این صندوق، به صورت غیرمستقیم، روی آن سرمایه گذاری انجام دهند و با ریسک پایین تر، بازدهی خوبی کسب کنند. صندوق های ETF دارای ترکیب متنوعی از دارایی ها هستند و به همین منظور، ریسک آنها پایین است.

صندوق ETF چیست؟ به زبان ساده

اگر بخواهیم، صندوق eft را به زبان ساده تر و شیوا تر بیان کنیم، باید گفت:

صندوق قابل معامله یا ETF یک نوع صندوق سرمایه گذاری است که در بورس، همانند سهام، خرید و فروش می‌شود. یعنی سرمایه گذار به طور همزمان، در چندین سهام یا دارایی سرمایه گذاری انجام می‌دهد.

پس تا حد زیادی به صورت ساده شده، متوجه شدید که منظور از صندوق قابل معامله در بورس چیست. اما به طور کلی و مختصر، موارد زیر از مزایای صندوق ETF هستند:

• تنوع در سرمایه گذاری
• نقدشوندگی بالا
• ریسک کمتر نسبت به سهام
• هزینه های کمتر نسبت به دیگر انواع صندوق ها

اگر بدین ترتیب با این صندوق آشنا شده باشید، در ادامه می‌توانید ویژگی های صندوق قابل معامله را مطالعه فرمایید. ما در آکادمی کارینکس، همواره تلاش می‌کنیم تا شما بتوانید اطلاعات مفید در حوزه سرمایه گذاری را بدست آورید.

ویژگی های صندوق قابل معامله (ETF) چیست؟

برای شناخت بیشتر و دقیق تر صندوق های ETF باید ویژگی های آنها را بررسی کرد. در این ویژگی ها اطلاعات سودمندی نصیب ما خواهد شد که تا حدود، می‌توان وجه تمایز این نوع صندوق ها را با صندوق های دیگر، تشخیص داد:

1- قابلیت معامله صندوق های ETF در بورس

مهمترین شاخصه ای که می‌توان در صندوق های قابل معامله یافت، این است که می‎توانند همان سهام در بورس، معامله شوند. به همین دلیل است که نام آن به صندوق های قابل معامله نگاشته شده است. با استفاده از این قابلیت، سرمایه گذاران امکان این را خواهند داشت که واحدهای این صندوق ها را در ساعات معاملاتی، خرید یا فروش کنند.

این موضوع، برخلاف صندوق های سرمایه گذاری مشترک است که تنها وقتی با تغییر قیمت روبرو می‌شوند که معاملات به انتها رسیده باشد. صندوق های قابل معامله اما در تمام طول روز، امکان تغییر را دارند و همواره در حال نوسان هستند.

2- قیمت گذاری لحظه ای صندوق های قابل معامله

صندوق های ETF هر لحظه با توجه به عرضه و تقاضا در بازار قیمت گذاری می‌شوند. این ویژگی، به سرمایه گذاران این قابلیت را خواهد داد تا بتوانند از نوسانات قیمت برای کسب سود بیشتر، استفاده کنند و در زمان های دلخواه در ساعات معاملاتی، اقدام به خرید یا فروش واحدهای صندوق کنند.

3- شفافیت بالا در صندوق های ETF

یکی از ویژگی های مثبت صندوق های قابل معامله ETF، شفافیت بالای آنها است. با این قابلیت، سرمایه گذاران می‌توانند در هر لحظه، سبد دارایی های صندوق را مشاهده کنند و بدانند که چه دارایی هایی در صندوق وجود دارد. این شفافیت در سرمایه گذاری بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند درصد اعتماد میان سرمایه گذار و صندوق را به منظور افزایش جذب سرمایه، بالاتر ببرد.

4- هزینه های کمتر نسبت به صندوق های مشترک

صندوق های ETF، هزینه های مدیریتی و اجرایی کمتری نسبت به صندوق های سرمایه گذاری مشترک دارند. ( صندوق سرمایه گذاری مشترک، یکی از صندوق هایی است که امکان سرمایه گذاری غیر مستقیم را فراهم می‌کند. ) این به خاطر وجود مکانیزم خودکار مدیریت دارایی ها و عدم نیاز به مدیر فعال برای انتخاب و خرید و فروش دارایی های خاص است که در در ETF به چشم می‌خورد.

5- تنوع بخشی سریع و آسان در ETF

این نوع سرمایه گذاری غیر مستقیم، این امکان را به سرمایه گذار می‌دهد که ترکیبی متنوع از دارایی های مختلف از چندین شرکت یا سهم را در سبد خود داشته باشند. این موضوع علاوه بر تنوع بخشی به سرمایه گذاری، منجر به کاهش ریسک می‌شود و به جای خرید تک سهام، یک سرمایه گذاری متنوع خواهیم داشت. این نوع سرمایه گذاری بدون شک، دارای مزیت های متعددی نسبت به خرید سهام تکی از یک شرکت است.

7- معاملات آسان تر در صندوق های قابل معامله

سرمایه گذاری در صندوق قابل معامله یا ETF بسیار راحت و عاری از هرگونه پیچیدگی است. شما می‌توانید به راحتی از طریق کارگزاری های معتبر، اقدام به ثبت سفارش واحدهای این صندوق ها نمایید و به تعداد دلخواه، آنها را خریداری کنید. معمولا رابط کاربری در کارگزاری ها برای سرمایه گذاری روی صندوق های قابل معامله ETF بسیار ساده سازی شده است و نسبت به برخی از صندوق ها مثل صندوق های مشترک، پیچیدگی و دشواری کمتری برای معاملات دارند. البته حداقل مبلغ سرمایه گذاری در این صندوق ها ( به خاطر محدودیت بورس) مبلغ 500 هزار تومان است.

مزایای صندوق قابل معامله یا ETF چیست؟

در اینجا به بیان برخی از نکاتی که صندوق قابل معامله ETF را از مابقی انواع صندوق ها متمایز می‌کند، خواهیم پرداخت. وجود مزیت ها به افرادی که قصد انتخاب صندوق های سرمایه گذاری را دارند، کمک می‌کند تا بتوانند در این زمینه تصمیم گیری بهتری داشته باشند.

و اما مزایای صندوق قابل معامله یا ETF چیست؟

یک؛ نقدشوندگی بالای صندوق قابل معامله

صندوق های قابل معامله معمولا دارای نقدشوندگی بالایی هستند و به همین دلیل، این امکان برای سرمایه گذاران فراهم است که هر زمان بخواهند، می‌توانند واحدهای این صندوق را به فروش برسانند و به پول نقد دسترسی داشته باشند. این مزیت باعث خواهد شد تا سرمایه گذاران در هنگام بحران یا نیاز به وجه نقد، بتوانند به سرعت، سرمایه خود را تبدیل و به آن دسترسی داشته باشند.

دو؛ تنوع در سرمایه گذاری با هزینه کم

خرید یک واحد ETF به معنای دسترسی به سبدی از دارایی ها است که از سهام مختلف و متنوعی تشکیل شده و ممکن است شامل صدها نوع سهام یا اوراق قرضه باشد. این تنوع بخشی به سرمایه گذاری با هزینه کمتر کمک خواهد کرد؛ چرا؟ چون نیازی به خرید مستقیم تمامی دارایی ها وجود ندارد و به همین دلیل، در این روش، تنوع بخشی برای سرمایه گذار بسیار مقرون به صرفه تر خواهد بود.

سه؛ هزینه های مدیریتی کمتر صندوق های ETF

ETF ها معمولا به صورت غیرفعال مدیریت می‌شوند. این موضوع مبتنی بر شاخص ها رقم میخورد و به همین دلیل منجر به کاهش هزینه های مدیریتی و اجرایی خواهد شد. این مزیت، منجربه جذاب تر شدن ETF ها نسبت به صندوق های فعال خواهد شد که هزینه های مدیریتی بالاتری دارند. قطعا این نوع هزینه ها در بازدهی یک صندوق هم تاثیرگذار خواهد بود.

چهار؛ انعطاف پذیری در خرید و فروش

همانطور که خدمتتان اشاره کردیم، ETF ها در طول روز و همزمان با بازشدن ساعات آغاز فعالیت بورس، معامله می‌شوند و تا زمان به اتمام رسیدن بازار، معاملات و نوسانات قیمتی آنها ادامه دارد. سرمایه گذاران می‌توانند در هر لحظه در مورد دارایی ها و واحدهای خود تصمیم گیری کنند. این موضوع برخلاف صندوق هایی مثل صندوق سرمایه گذاری مشترک است که فقط یک بار در روز قیمت گذاری می‌شوند.

پنج؛ مزایای مالیاتی

به دلیل ساختاری که صندوق های قابل معامله دارند و همچنین قوانین وضع شده در این باره، می‌توان گفت که معاملات این صندوق ها شامل مالیات نمی‌شود. در برخی دیگر از صندوق های سرمایه گذاری، معاملات شامل مالیات می‌شوند و شما علاوه بر کارمزدها، باید مالیات خرید و فروش سرمایه خود را هم بپردازید. اما در صندوق قابل معامله یا ETF، شما فقط کارمزدهای مربوط را پرداخت می‌کنید.

معایب صندوق های قابل معامله یا ETF چیست؟

غیر از مزایایی که برای این صندوق ها نام بردیم، یکسری محدودیت ها و معایب نیز در مورد آنها وجود دارد که باید به عنوان یک سرمایه گذار نسبت به آنها آگاه باشید.

معایب صندوق قابل معامله عبارتست از:

• هزینه های معاملاتی: علی رغم اینکه هزینه های مدیریتی ETF ها پایین است، اما هر بار که بخواهید واحدهای این صندوق را خرید و فروش کنید، باید کارمزد معامله را بپردازید. در صورت معاملات پی در پی، این موضوع برای سرمایه گذاران مقرون به صرفه نخواهد بود و ایجاد مشکل خواهد کرد.
• قیمت های نامنظم در بازارهای کم نقدینگی: در بازارهایی که نقدینگی کافی وجود ندارد، ممکن است قیمت صندوق های قابل معامله از ارزش واقعی آنها فاصله بگیرد. این موضوع قطعا برای سرمایه گذارانی که به دنبال خرید و فروش در بازارهای کوچک هستند، مشکل ساز خواهد بود.
• تاثیرنقدشوندگی بازار بر ETF ها: ممکن است در شرایط که بازارها نوسانات شدیدی را تجربه می‌کنند، این موضوع بر نقدشوندگی صندوق های سرمایه گذاری تاثیر بگذار. در این صورت، سرمایه گذاران امکان کمتری برای تبدیل سرمایه و دارایی خود به وجه نقد خواهند داشت.
• ریسک پیروی از شاخص: بسیاری از صندوق های قابل معامله به شاخص های خاصی متصل هستند که ارزش صندوق ها متناسب با آنها تغییر خواهد کرد. در این حالت، اگر یک شاخص کاهش یابد، ارزش ETF هم به همان میزان کاهش خواهد یافت و بالعکس. این به معنای نبود مدیریت فعال به منظور جلوگیری از زیان در شرایط نامطلوبی است که بازار تحمل می‌کند.

تا اینجا با ویژگی ها، مزایا و معایب صندوق های قابل معامله آشنا شدیم. حالا بهتر است که برخی تفاوت های این صندوق را با صندوق هایی مثل صدور و ابطال، مشترک و غیره بیان کنیم که حتما برای شما سودمند خواهد بود.

تفاوت صندوق قابل معامله با صندوق صدور و ابطال

صندوق های قابل معامله و صدور و ابطال دو ابزار سرمایه گذاری هستند که به صورت مستقیم، شرایط مدیریت دارایی ها را برای افراد فراهم می‌کنند. اما این دو صندوق، با هم تفاوت هایی نیز دارند که در اینجا آنها را با هم بررسی می‌کنیم:

تفاوت در نحوه خرید و فروش

صندوق های قابل معامله همانند سهام در بورس معامله می‌شوند. یعنی سرمایه گذار برای خرید و فروش آنها باید در ساعات فعالیت بازار اقدام به معامله کند.

اما در صندوق های صدور و ابطال، شما محدودیتی در زمان معاملات ندارید و هر موقع که خواستید، می‌توانید اقدام به خرید یا فروش واحدهای صندوق صدور و ابطال کنید. ولی تا تایید صدور ( خرید) و یا ابطال ( فروش) واحدهای این صندوق ها کمی زمان نیاز دارد و در همان لحظه، پرتفوی شما به روز رسانی نمی‌شود.

تفاوت در قیمت گذاری

یکی از وجوه تمایز صندوق صدور و ابطال با صندوق قابل معامله، نحوه قیمت گذاری این دو صندوق است. ETF ها همگام با نوسانات بازار، تغییر می‌کنند و شما می‌توانید به صورت لحظه ای، قیمت این صندوق ها را مشاهده کنید.

اما در صندوق های صدور و ابطال، قیمت گذاری فقط یک بار در طول روز اتفاق می‌افتد و هیچ نوسانی در این صورت قابل مشاهده نخواهد بود. این تعیین قیمت بر اساس NAV اتفاق می‌افتد و تغییرات لحظه ای بازار روی آن اثر مستقیم ندارد.

این تفاوت در برخی جاها خوب و در برخی جاها نیز محدودیت است. در صندوق های قابل معامله ETF می‌توان علاوه بر ارزش ذاتی واحدهای صندوق، از نوسانات بازار برای کسب سود مقطعی هم بهره برد که این امکان در صندوق های صدور و ابطال کمتر است.

تفاوت در امکان نقدشوندگی

نقدشوندگی ETF ها نسبت به صندوق های صدور و ابطال بالاتر است و شما می‌توانید در ساعات فعالیت بازار، به راحتی اقدام به فروش سرمایه و تبدیل آن به پول نقد کنید. اما در صندوق های صدور و ابطال، این فرایند کمی زمان بر است و ممکن است چند روزی طول بکشد تا شما امکان برداشت وجه را در حساب خود داشته باشید.

تفاوت در هزینه های ETF و صندوق صدور و ابطال

صندوق صدور و ابطال علاوه بر اینکه هزینه های مدیریت صندوق را دارد، ممکن است هزینه کارمزد صدور و ابطال را هم محاسبه نماید و از شما دریافت کند. اما در ETF ها تنها هزینه، هزینه مربوط به کارمزد خرید و فروش در بورس است. همچنین هزینه های مدیریتی صندوق های قابل معامله، همانطور که در بالا هم اشاره کردیم، به علت مکانیزم خودکار و مدیریت غیرفعال، پایین است.

تفاوت در نحوه مدیریت دارایی

در صندوق های سرمایه گذاری ETF همانطور که در بالا هم اشاره کردیم، نحوه مدیریت دارایی ها بسیار متفاوت است و از همین رو هزینه های کمتری هم دارد. مدیریت دارایی ها در صندوق قابل معامله به صورت غیرفعال است و تغییرات آن از شاخص های خاصی پیروی می‌کنند.

صندوق صدور و ابطال، اما دارای مدیریت فعال است یعنی مدیریت این صندوق ها تصمیم می‌گیرند که ترکیب دارایی ها چگونه باشد و چه سهامی خرید و فروش شود.

مقایسه صندوق قابل معامله با دیگر صندوق ها

اما صندوق ETF با صندوق هایی همچون صندوق مشترک، سهام بورس و صندوق های شاخص نیز دارای تفاوت هایی است که به بررسی آنها خواهیم پرداخت:

مقایسه با صندوق سرمایه گذاری مشترک

اولین تفاوت میان صندوق سرمایه گذاری مشترک با صندوق قابل معامله، نحوه خرید و فروش سهام است. در صندوق های مشترک، تنها در پایان روز امکان معامله آنها وجود دارد اما در صندوق های ETF، می‌توان در تمام مدت فعالیت بازار، اقدام به خرید و فروش واحدهای سرمایه گذاری کرد.

همچنین هزینه های صندوق ETF نسبت به صندوق های سرمایه گذاری مشترک کمتر است، ضمن اینکه معاملات آن از مالیات معاف است.

مقایسه با سهام بورس

در خلال توضیحاتی که در مورد ویژگی های صندوق ETF داشتیم، متوجه شدیم که با خرید واحدهای صندوق سرمایه گذاری قابل معامله، سبدی متنوع از دارایی ها را در اختیار خواهیم داشت، اما با خرید هر سهام بورس، فقط می‌توانیم در یک شرکت سرمایه گذاری انجام دهیم. این موضوع ریسک صندوق ها را کاهش می‌دهد.

سرمایه گذاری در بورس به صورت مستقیم انجام می‌شود، اما مدیریت سرمایه ها در صندوق های ETF به صورت کاملا متفاوت انجام خواهد شد. بدین صورت که سرمایه گذار نقشی در مدیریت سرمایه ندارد و به نحوی، سرمایه گذاری غیرمستقیم انجام داده است. یعنی نیاز به تحلیل همه سهم ها نیست و فقط شما به صندوق اعتماد می‌کنید و اقدام به خرید واحدها خواهید کرد.

وجه تشابه سرمایه گذاری روی سهام و صندوق های ETF، نحوه قیمت گذاری آنها است. قیمت گذاری و نوسانات قیمتی که هر دو تجربه می‌کنند، بسیار به یکدیگر نزدیک است.

مقایسه با صندوق های سرمایه گذاری شاخصی (Index Funds)

نوع دیگری از صندوق های سرمایه گذاری تحت عنوان صندوق های سرمایه گذاری شاخصی وجود دارند. هر دو نوع صندوق، هزینه های مدیریتی کمتری دارند، اما میزان نقدشوندگی صندوق های ETF نسبت به این صندوق ها بالاتر است.

نحوه قیمت گذاری و معاملات در هر دو متفاوت است. برخلاف صندوق های شاخصی که تنها در پایان روز معامله می‌شوند، صندوق های قابل معامله اما در طول روز قابل خرید و فروش هستند که این موضوع انعطاف بیشتری به سرمایه گذار می‌دهد.

میزان سود صندوق ETF چقدر است؟

میزان سود صندوق ETF به چند عامل مهم بستگی دارد و نمی‌توان یک عدد ثابت برای آن تعیین کرد. سود این صندوق ها به نوع ETF، ترکیب دارایی ها، وضعیت کلی اقتصادی، و بازار مورد نظر بستگی خواهد داشت.

عوامل زیر در میزان سود صندوق قابل معامله، تاثیرگذار خواهد بود:

• ترکیب دارایی ها
• عملکرد بازار
• زمان سرمایه گذاری

سود صندوق های قابل معامله ETF به چند روش به سرمایه گذاران تعلق می‌گیرد.

• افزایش قیمت واحدها: اگر قیمت واحدهای ETF افزایش پیدا کند، شما می‌توانید با فروش واحدها به قیمت بالاتر، سود کسب کنید.
• سود تقسیمی: اگر ETF شامل سهام شرکت هایی باشد که دارای سود تقسیمی دوره ای هستند، این سود به دارندگان واحدهای صندوق نیز تعلق می‌گیرد و به صورت دوره ای به حساب سرمایه گذار واریز می‌شود.
• رشد دارایی های صندوق: از دیگر روش های کسب سود در صندوق های قابل معامله ETF، رشد دارایی های صندوق است. هر کدام از دارایی ها ممکن است دارای تغییرات قیمتی باشند که این منجر به سود یا زیان سرمایه گذار خواهد شد. در صورت رشد بیشتر دارایی ها، شما هم با سود قابل توجهی روبرو خواهید بود.

سود صندوق های ETF به صورت مستقیم به حساب سرمایه گذار واریز می‌شود یا در صورت تایید سرمایه گذار، مجددا به دارایی های صندوق اضافه می‌گردد. این بستگی به انتخاب سرمایه گذار و سیاست های صندوق قابل معامله خواهد داشت.

برای تعیین نرخ بازده سرمایه گذاری، می‌توان از فرمول ROI نیز استفاده کرد که در آن باید هزینه های اولیه را هم در نظر داشت تا به مقدار حدودی و نزدیک بازدهی رسید.

نتیجه گیری و سخنان پایانی

صندوق‌های قابل معامله (ETF) یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین ابزارهای سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی مدرن هستند. آن‌ها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که با هزینه کمتر و ریسک کمتر، در سبدی از دارایی‌های متنوع سرمایه‌گذاری کنند و به راحتی از طریق بورس معامله کنند.

مزایای ETF شامل نقدشوندگی بالا، تنوع سرمایه‌گذاری، هزینه‌های مدیریتی پایین و کارایی مالیاتی است، در حالی که معایب آن ممکن است شامل هزینه‌های معاملاتی و مشکلات قیمت‌گذاری در بازارهای کم‌نقدینگی باشد. به هر حال، برای هر سرمایه‌گذار، انتخاب ETF به عنوان بخشی از سبد سرمایه‌گذاری می‌تواند یک گزینه جذاب و کارآمد باشد.